Կոմիտասի արվեստում ամենափոքր բաժինը կազմում են դաշնամուրային ստեղծագործությունները, որոնք ներկայացված են երեք շերտով՝ Մշո շորոր, Յոթ պար, Յոթ երգ: Դաշնամուրային ստեղծագործությունների հիմքում ընկած են հայ ժողովրդական երգեր, պարեղանակներ:
Կոմիտասը խորապես ուսումնասիրել է պարարվեստը, գրել գիտական հոդվածներ, բացի այդ փայլուն պարում էր:
«Պարն ամենահիմնական նշանակությունն ունեցող երևույթ մըն է… Ամեն կյանքի մեջ պար կա … Արդեն ամբողջ տիեզերքի կյանքը պարը չէ՞: Պարը շատ կարևոր դեր ունի ապագա դպրոցական կյանքի գեղարվեստական շարժումի մեջ, վասնզի պետք է գիտենալ, թե ամեն գեղարվեստ,- ինչպես երաժշտությունը, քանդակագործությունը, ճարտարապետությունը և այլն,- շարժում է»:
ՙ«Վստահ, ազատ, միամիտ, քնքուշ, նուրբ, վեհ, եռանդուն, լուրջ, համեստ, վայելուչ: Հայ գեղջուկ պարը կիրք զարթնեցնող շարժումներ չունի և զգացմունքներն արտահայտում է ոչ թե մեղկ, մոլի, կատաղի, հրապուրիչ և այլ շարժումներով, այլ պարերգերի միջոցով...»:
«Պարն արտահայտում է յուրաքանչյուր մի ազգի բնորոշ գծերը, մանավանդ բարքն ու քաղաքակրթության աստիճանը»: Կոմիտաս
Դաշնամուրային ստեղծագործություններ մշակելու շրջանում Կոմիտասը իր տեսադաշտում ուներ դաշնակահարներ Շուշանիկ Բաբայանին, Խոսրով Փախչանյանին, նաև՝ ինքն իրեն:
Հայ կոմպոզիտորական երաժշտություն մեջ ժողովրդական պարեղանակների դաշնամուրային մշակումներ կատարելու առաջին փորձը արել է Ն. Տիգրանյանը: Կոմիտասը պարերն ու պարեղանակները ներկայացրել է որպես ինքնուրույն գեղարվեստական արժեք: Դրանք դաշնակահարների նվագացանում մեծ տեղ են գրավում:
Պարերը ներկայացված են «Յոթ պար» շարքում: Դրանք են.
Մյուս շարքը «Յոթ երգ»-ն է, որը ներառում է հայ ժողովրդական երգերի մշակումներ: Դրանք գրվել են 1911թ., Անգլիայի Ուայտ կղզում, ուր վարդապետը մեկնել էր հանգստանալու:
Կ. Պոլսում ապրած տարիներին Կոմիտասը գրել է դաշնամուրային ստեղծագործությունների իր հաջորդ շարքը՝ «Մանկական նվագներ», որտեղ ներկայացված է 12 փոքրիկ պիես` ժողովրդական երգերի թեմաներով:
ՀՊՄՀ, Գեղարվեստական կրթության ֆակուլտետ, Մշակութաբանություն բաժին
Խաչատրյան Փառանձեմ, Ժամհարյան Մարինե, Գրիգորյան Աննա
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր ՊՈԱԿ
Հասցե` Հայաստան, Երևան, Հարավարևմտյան զանգված, Րաֆֆու 57 (տեսնել քարտեզի վրա)
Հեռ` +374 (10) 74 72 46 բջջ՝ +374 (91) 43 10 99
Էլ. փոստ` [email protected]
