Gomidas’ın şarkı defteri açıldı

Kütahya doğumlu Ermeni müzikolog Gomidas’ın (küçük kare) 19. yy. sonu ve 20. yy. başında Osmanlı-Rus İmparatorlukları topraklarında derlediği ve bugüne kadar kaydedilmeyen 12 eser, “Yerkaran-Gomidas Vartabed`in Ermenice, Kürtçe ve Türkçe Derlemelerinden Düzenlemeler” albümünde yayınlandı. Burcu Yıldız ve Ari Hergel`in hazırladığı albümde, Gel Beyim, Ay Doğar Bedir Allah, Vay O Milletin Haline gibi halk şarkıları yer alıyor.

Gomidas Vartabed, gerçek adıyla Soğomon Soğomonyan (1869-1935) Kütahya doğumlu bir müzisyen. Ermeni müziği denilince hatırlanması gereken en önemli isimlerden biri. Çünkü Gomidas, rahip, şef, besteci ve müzikolog kimliğinin yanında 4 binin üzerinde halk ezgisini, şarkısını notaya aktarıp arşivlemiş bir derlemeci aynı zamanda. Daha okul yıllarında farklı bölge ve kültürlerden gelen arkadaşlarından ve rahiplerden dinlediği şarkıları, dini eserleri kayda geçirmeye başlar Gomidas. İleriki yıllarda eğitimine, kadrosunda önemli müzisyenlerin yer aldığı Kevorkyan Ruhban Okulu`nda devam eder. Müzikle ilgili en temel eğitimini burada alır. Burada hem klasik Batı müziğini hem de Ermeni kilise müziğinin tarihi ve teorisini öğrenir. Sonra Berlin`de müzikoloji eğitimi alır. Hayatı boyunca bir yandan öğretmenlik yapar, diğer yandan da korolar kurar, konserler verir. Bunu yaparken en büyük amacı ise halk şarkılarından oluşturduğu repertuarları şehirli dinleyicilere sunmak ve bu şarkıları olabildiğince çok kimseye dinletmek.

1935 yılında hayatını kaybeden Gomidas`ı yeniden gündeme getiren ise onun derlemelerinden düzenlenen bir albüm. Öğretim görevlisi Burcu Yıldız ve müzisyen Ari Hergel tarafından hazırlanan “Yerkaran - Gomidas Vartabed`in Ermenice, Kürtçe ve Türkçe Derlemelerinden Düzenlemeler” albümü Gomidas`ın şimdiye dek çoğu daha önce hiç kayda alınmamış derlemelerini içeriyor.

Yerkaran (şarkı defteri) albümünün hikâyesi ise yaklaşık dört yıl önce, Yıldız ile Hergel`in Gomidas`a ait Türkçe ve Kürtçe derlemelerin notalarına ulaşmaları ile başlıyor. Erivan`da 14 cilt halinde yayımlanan Gomidas`ın derleme arşivinin son cildinde Türkçe ve Kürtçe eserlere rastlıyorlar. Ki bu Kürtçe şarkılar, müzikologlara göre kayda geçirilmiş ilk Kürtçe eserler. Sonra zor bir seçim süreci geliyor. Binlerce eser, seslendirildiğinde ortaya nasıl bir eser çıkacağı belli olmayan bir derya... Repertuarın seçimi esnasında Yıldız ve Hergel`in kriterleri şunlar olmuş: Özellikle daha önce kaydı yapılmamış eserleri seçmek, dil ve üslup çeşitliliğini yansıtmak ve kendi müzikal birikimlerini ve tercihlerini ortaya koymak. Seçim sırasında, notasyonları bulunan parçaları deşifre ederek yorumlayıp, şarkı formunda icra edebileceklerine inandıkları melodilerin üstüne gitmişler. Eserlere intro ya da ara ezgi eklemek, bazı parçaların akışında değişiklikler yapmak, çalınacak enstrümanların tercihleri gibi konularda da Yıldız ve Hergel`in müzikal arka planı ve anlayışları devreye girmiş.

Gomidas Vartabed`in geniş bir coğrafyadan beslenen bu benzersiz repertuarına sesiyle, sazıyla destek verençok önemli sanatçılar  var.  Türkiye`den, Ermenistan`dan, Fransa`dan ve Amerika`dan Gomidas`ın hatırasını yaşatmak üzere şarkılara destek veren isimler şöyle: Aram Kerovpyan, Ara Dinkjian, Norayr Kardashian, Ashugh Bingyol, Aytekin Ataş, Şevval Sam, Levent Güneş, Murat İçlinalça, Tatyana Bostan, Sami Dural ve Ali Tekbaş. Albümün dışında önümüzdeki ay Birzamanlar Yayıncılık tarafından neşredilecek bir de kitap var. Müzik araştırmacılığı tarihine katkı sunacak kitapta Gomidas`ın akademik çalışmaları, müzikal faaliyetlerinin belgeleri, arşiv niteliği taşıyan görseller ve albümde yer alan bazı eserlerin notaları bulunacak.