• Հայերեն
  • English
  • Français
  • Georgian
  • Русский
  • Español
  • Deutsch
  • فارسی
  • Türkçe
  • Italiano

Un día de estos Gabriel García Márquez traducido por Lilit Aghajanian

Un día de estos
[Cuento: Texto completo.]

Gabriel García Márquez

El lunes amaneció tibio y sin lluvia. Don Aurelio Escovar, dentista sin título y buen madrugador, abrió su gabinete a las seis. Sacó de la vidriera una dentadura postiza montada aún en el molde de yeso y puso sobre la mesa un puñado de instrumentos que ordenó de mayor a menor, como en una exposición. Llevaba una camisa a rayas, sin cuello, cerrada arriba con un botón dorado, y los pantalones sostenidos con cargadores elásticos. Era rígido, enjuto, con una mirada que raras veces correspondía a la situación, como la mirada de los sordos.

Cuando tuvo las cosas dispuestas sobre la mesa rodó la fresa hacia el sillón de resortes y se sentó a pulir la dentadura postiza. Parecía no pensar en lo que hacía, pero trabajaba con obstinación, pedaleando en la fresa incluso cuando no se servía de ella.

Después de las ocho hizo una pausa para mirar el cielo por la ventana y vio dos gallinazos pensativos que se secaban al sol en el caballete de la casa vecina. Siguió trabajando con la idea de que antes del almuerzo volvería a llover. La voz destemplada de su hijo de once años lo sacó de su abstracción.

-Papá.

-Qué.

-Dice el alcalde que si le sacas una muela.

-Dile que no estoy aquí.

Estaba puliendo un diente de oro. Lo retiró a la distancia del brazo y lo examinó con los ojos a medio cerrar. En la salita de espera volvió a gritar su hijo.

-Dice que sí estás porque te está oyendo.

El dentista siguió examinando el diente. Sólo cuando lo puso en la mesa con los trabajos terminados, dijo:

-Mejor.

Volvió a operar la fresa. De una cajita de cartón donde guardaba las cosas por hacer, sacó un puente de varias piezas y empezó a pulir el oro.

-Papá.

-Qué.

Aún no había cambiado de expresión.

-Dice que si no le sacas la muela te pega un tiro.

Sin apresurarse, con un movimiento extremadamente tranquilo, dejó de pedalear en la fresa, la retiró del sillón y abrió por completo la gaveta inferior de la mesa. Allí estaba el revólver.

-Bueno -dijo-. Dile que venga a pegármelo.

Hizo girar el sillón hasta quedar de frente a la puerta, la mano apoyada en el borde de la gaveta. El alcalde apareció en el umbral. Se había afeitado la mejilla izquierda, pero en la otra, hinchada y dolorida, tenía una barba de cinco días. El dentista vio en sus ojos marchitos muchas noches de desesperación. Cerró la gaveta con la punta de los dedos y dijo suavemente:

-Siéntese.

-Buenos días -dijo el alcalde.

-Buenos -dijo el dentista.

Mientras hervían los instrumentos, el alcalde apoyó el cráneo en el cabezal de la silla y se sintió mejor. Respiraba un olor glacial. Era un gabinete pobre: una vieja silla de madera, la fresa de pedal, y una vidriera con pomos de loza. Frente a la silla, una ventana con un cancel de tela hasta la altura de un hombre. Cuando sintió que el dentista se acercaba, el alcalde afirmó los talones y abrió la boca.

Don Aurelio Escovar le movió la cara hacia la luz. Después de observar la muela dañada, ajustó la mandíbula con una cautelosa presión de los dedos.

-Tiene que ser sin anestesia -dijo.

-¿Por qué?

-Porque tiene un absceso.

El alcalde lo miró en los ojos.

-Está bien -dijo, y trató de sonreír. El dentista no le correspondió. Llevó a la mesa de trabajo la cacerola con los instrumentos hervidos y los sacó del agua con unas pinzas frías, todavía sin apresurarse. Después rodó la escupidera con la punta del zapato y fue a lavarse las manos en el aguamanil. Hizo todo sin mirar al alcalde. Pero el alcalde no lo perdió de vista.

Era una cordal inferior. El dentista abrió las piernas y apretó la muela con el gatillo caliente. El alcalde se aferró a las barras de la silla, descargó toda su fuerza en los pies y sintió un vacío helado en los riñones, pero no soltó un suspiro. El dentista sólo movió la muñeca. Sin rencor, más bien con una amarga ternura, dijo:

-Aquí nos paga veinte muertos, teniente.

El alcalde sintió un crujido de huesos en la mandíbula y sus ojos se llenaron de lágrimas. Pero no suspiró hasta que no sintió salir la muela. Entonces la vio a través de las lágrimas. Le pareció tan extraña a su dolor, que no pudo entender la tortura de sus cinco noches anteriores. Inclinado sobre la escupidera, sudoroso, jadeante, se desabotonó la guerrera y buscó a tientas el pañuelo en el bolsillo del pantalón. El dentista le dio un trapo limpio.

-Séquese las lágrimas -dijo.

El alcalde lo hizo. Estaba temblando. Mientras el dentista se lavaba las manos, vio el cielorraso desfondado y una telaraña polvorienta con huevos de araña e insectos muertos. El dentista regresó secándose las manos. “Acuéstese -dijo- y haga buches de agua de sal.” El alcalde se puso de pie, se despidió con un displicente saludo militar, y se dirigió a la puerta estirando las piernas, sin abotonarse la guerrera.

-Me pasa la cuenta -dijo.

-¿A usted o al municipio?

El alcalde no lo miró. Cerró la puerta, y dijo, a través de la red metálica.

-Es la misma vaina.

FIN

 

Գարսիա Մարկես` «Այդ օրերից մեկը»

 

Երկուշաբթին լուսացավ, տաք էր ու արևոտ. չէր անձրևում: Վաղ արթնանալու սովորություն ունեցող ատամանաբույժ դոն Աուրելիո Էսկոբարը, ով չուներ որևէ կոչում, բացեց իր աշխատասենյակը ժամը վեցին: Ապակե պահարանից հանեց մի արհեստական հավաքած ատամ, որը դեռ գիպսի մեջ էր, և սեղանի վրա դրեց մի ափաչափգործիքներ, որոնք դասավորեց մեծից՝ փոքր, աշխատասենյակին տալով ցուցահանդես-վաճառքի տեսք: Նա կրում էր գծավոր վերնաշապիկ՝ առանց օձիգի, վերնամասում կոճկված՝ ոսկեգույն կոճակով և տաբատ, որն ամրացված էր ձգվող ամրակներով:





Նա խիստ հայացք ուներ և նիհար էր, որը հազվադեպ էր համապատասխանում խուլերի հայացքին: Երբ բոլոր իրերն արդեն սեղանին էին, նա մոտեցրեց տաշող-փայլեցնող գործիքը իր ատամնաբուժական ճոճաթոռին ու սկսեց տաշել արհեստական ատամը: Թվում էր, թե դոն Աուրելիոն չէր մտածում այն մասին, թե ինչ է անում, ու, չնայած դրան, աշխատում էր համառորեն` անընդհատ սեղմելով տաշող-փայլեցնող գործիքի ոտնակը, նույնիսկ երբ դրա կարիքն ամենևին չկար: Ժամը ութից հետո նա փոքրիկ դադար վերցրեց, որպեսզի պատուհանից նայի երկնքին և տեսավ երկու հավազգի թռչուն, որոնք չորանում էին արևին՝ հարևան տան թակիչի վրա: Այնուհետև նա շարունակեց աշխատել` մտածելով, որ ճաշից հետո կանձրևի: Նրա տասնմեկամյա որդու անզուսպ ձայնը նրան միանգամից սթափեցրեց:





-Հայրի´կ: -Ի՞նչ է: 





-Քաղաքապետն ասում է, որ հեռացնես նրա իմաստության ատամը: 





-Ասա´ նրան, որ այստեղ չեմ: 





Այդ պահին նա փայլեցնում էր մի ոսկե ատամ: Նա դա անում էր ձեռքերն իրարից հեռու պահած ու այն զննում էր կիսափակ աչքերով: Սպասասրահից լսվեց որդու բղավոցը: 





-Քաղաքապետն ասում է, որ դու այստեղ ես, որովհետև լսում է քեզ: Ատամնաբույժը շարունակում էր զննել ատամը: Փայլեցված ատամը մյուս ավարտած գործերի կողքին սեղանին դնելուց հետո միայն՝ նա ասաց. 





-Ավելի լավ:





Նա նորից իրեն հարմարեցրեց տաշող-փայլեցնող գործիքը: Իր գործերի համար նախատեսված իրերի ստվարաթղթե արկղից հանեց մի քանի տարբեր առարկաներ և սկսեց փայլեցնել ոսկին: 





-Հայրի´կ:





-Ի՞նչ է: 





Նա դեռ չէր փոխել իր դեմքի արտահայտությունը:





-Քաղաքապետն ասում է, որ եթե չհեռացնես նրա ատամը, նա կկրակի քո վրա: Առանց շտապելու, վերին աստիճանի հանգիստ շարժուձևով, նա դադարեց սեղմել ճոճաթոռի ոտնակները, վեր կացավ և սեղանի տակից հանեց մի արկղ, որտեղ կար ատրճանակ. 





-Լավ,-ասաց,-ասա´ նրան, որ գա և կրակի ինձ վրա:





Առանց շտապելու, շատ հանգիստ շարժումներով, դադարեց սեղմել տաշող գործիքի ոտնակը, սարքը մի կողմ դրեց ճոճվող բազկաթոռից և ամբողջովին բացեց սեղանի ներքևի դարակը: Այնտեղ էր ատրճանակը:





-Լավ,- ասաց նա,- ասա նրան՝ թո՛ղ գա ինձ խփի:





Դոն Աուրելիոն ճոճաթոռով մոտեցավ դռանը` ձեռքը մոտ պահելով դարակի ծայրին: Քաղաքապետը հայտնվեց դռան շեմին: Նրա ձախ այտը սափրած էր, բայց մյուսը, որն ուռած էր ու ցավում էր, սափրած չէր երևի մոտ հինգ օր: Նրա թոշնած աչքերում ատամնաբույժը տեսավ բազում տառապալից գիշերների հուսալքվածություն: Մատների ծայրով փակեց դարակը և մեղմորեն ասաց.





-Նստե՛ք:





-Բարի օր,- ասաց քացաքապետը:





-Բարի օր,- իր հերթին բարևեց ատամնաբույժը:





Մինչ եռում էին գործիքները, քաղաքապետը, հարմարավետ թիկն տվեց աթոռին և իրեն ավելի լավ զգաց: Նա շնչում էր թարմ բույր: Դա մի անշուք սենյակ էր` հին փայտեաթոռով, ոտնակով ճոճաթոռով և մի հաղճապակյա բռնակով ապակե պահարանով: Աթոռի դիմացի պատուհանին մի մարդաբոյ երկարությամբ կտորից վարագույր կար:





Երբ քաղաքապետը զգաց, որ ատամնաբույժը մոտենում էր, նա պինդ սեղմեց կրունկները ու բացեց բերանը: Ատամնաբույժը թեքեց նրա գլուխը դեպի լույսը: Վնասված ատամը զննելուց հետո, նա ձեռքերի թեթև հպումով հարմար դիրքավորեց նրա ծնոտը:





-Սա պետք է արվի առանց անզգայացնելու,-ասաց ատամնաբույժը:





-Ինչո՞ւ,- հարցրեց քաղաքապետը:





-Դուք թարախակույտ ունեք:





Քաղաքապետը նայեց նրա աչքերի մեջ:





-Ամեն ինչ լավ է,-ասաց նա` փորձելով ժպտալ: 





Ատամնաբույժը նրան չպատասխնեց: Դոն Աուրելիոն, առանց շտապելու, իր աշխատասեղանին մոտեցրեց եռացրած գործիքներով կաթսան և սառը ձեռքերով ջրի միջից հանեց գործիքները: Այնուհետև կոշիկի ծայրով պտտեց թքամանը, իսկ ինքը գնաց լվացվելու: Նա լվացվում էր՝ առանց քաղաքապետին նայելու, բայց քաղաքապետը նրան բաց չէր թողնում իր աչքից:





Իմաստության վնասված ատամը գնտվում էր ատամնաշարի ներքևում: Ատամնաբույժը ձգեց ոտքերը և բռնեց ատամը տաք ակցանով: Քաղաքապետն ամուր բռնվել էր աթոռի մետաղաձողից, նա զգում էր, թե ինչպես էր իր ողջ ուժը դուրս գալիս ոտքերից, նաև զգում էր սառնություն գոտկատեղի հատվածում ու, չնայած, իր այդ վիճակին, նա մի հոգոց անգամ չհանեց: Դոն Աուրելիոն միայն դաստակն էր շարժում: Առանց չարության, ավելի շուտ կծող մեղմությամբ նա ասաց.





-Մեզ մոտ բերել են 20 մահացած մարդ, լեյտենանտ:





Քաղաքապետը զգաց ծնոտի ոսկորների ճռճռոցը ու նրա աչքերը լցվեցին արցունքներով: Բայց նա հոգոց չհանեց մինչև չհամոզվեց, որ իր ատամը հեռացված էր: Այնուհետև նա նայեց արցունքների միջից, և այդ ցավը նրան թվաց այնքան տարօրինակ, որ էլ չէր գիտակցում անցած հինգ գիշերների տառապանքները: Քրտնաթաթախ և շնչասպառ՝ նա թեքվեց դեպի թքամանը, նա արձակեց իր զինվորական հագուստի կոճակները ու տաբատի գրպանում շոշափելով փնտրեց իր թաշկինակը: Ատամնաբույժը նրան տվեց մաքուր մի կտոր:





-Մաքրե՛ք Ձեր արցունքները,-ասաց նա:





Քաղաքապետը մաքրեց արցունքները: Նա դողում էր: Մինչ դոն Աուրելիոն իր ձեռքերն էր լվանում, նա հայացք նետեց առաստաղինև տեսավ մի փոշոտ սարդոստայն՝ լի սարդի ձվերով ու տարբեր սատկած միջատներով: Ատամնաբույժը վերադարձավ` չորացնելով ձեռքերը: «Պառկե՛ք,-ասաց նա,-ու ողողեք Ձեր ատամները աղաջրով»: Քաղաքապետը վեր կացավ, զինվորական ժեստով ցտեսություն ասաց, ուղորդվեց դեպի դուռը, ձգելով ոտքերը, առանց կոճկելու զինվորական հագուստի կոճակները.





-Կներկայացնեքհաշիվը,-ասացնա:





-Ձե՞զ, թե՞համայնքին,-հարցրեցդոնԱուրելիոն:





Քաղաքապետը նրան չնայեց: Փակեց դուռն ու ասաց կարմիր մետաղի ետևից.





-Նշանակություն չունի: